فرار از مالیات بر ارث

حق انتفاع عبارت است از حقوقی که فرد از منافع چیزی یا مالی (معمولاً مال غیر) بر خوردار می‌شود. در حقوق مدنی حق انتفاع عبارت است از حقی که به موجب آن شخص می‌تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد، استفاده کند. در حق انتفاع، مال در مالکیت شخصی دیگر است و منافع نیز ملک شخص دیگری است و فقط شخص دارای حق انتفاع، حق استفاده و بهره‌برداری از آن را دارد، نه حق مالکیت بر آن. حق انتفاع نوعی مالکیت است که طی قراردادی به شخص واگذار می‌شود٬بنابراین جزء اموال غیر منقول وی محسوب می‌شود.

ماده ۴۱ قانون مدنی  ـ عمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی‌برقرار شده باشد.

ماده ۴۲ ـ رقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی‌برقرار می‌گردد

ماده ۴۳ ـ اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یاحق سکنی نامیده می‌شود و این حق ممکن است بطریق عمری یابطریق رقبی برقرار شود.

ماده ۴۴ ـ در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشدحبس، مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر اینکه‌مالک قبل از فوت خود رجوع کند.

ماده ۴۵ ـ در موارد فوق حق انتفاع را فقط درباره شخص یا اشخاصی‌می‌توان برقرار کرد که در حین ایجاد حق مزبور وجود داشته باشندولی ممکن است حق انتفاع تبعا برای کسانی هم که در حین عقد به وجود نیامده‌اند برقرار شود و مادامی که صاحبان حق انتفاع موجودهستند حق مزبور باقی و بعد از انقراض آنها حق زایل می‌گردد.

مالیات برارث مانند سایر منابع مالیاتی بر اساس قانون مالیات های مستقیم محاسبه می شود.

در این راستا، هرگاه در نتیجه فوت شخصی، مالی از متوفی به ورثه برسد، ورّاث یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت 6 ماه از تاریخ فوت متوفی، به سازمان امور مالیاتی محل سكونت مرحوم یا مرحومه مراجعه و با ارائه اسناد مربوطه، صورت اموال و بدهی های وی را در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث گزارش نمایند.

بدین ترتیب، پس از تشكیل پرونده متوفی، گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث صادر و به ورثه داده می شود. این گواهینامه یکی از مدارک لازم برای درخواست گواهی حصر وراثت از شورای حل اختلاف می باشد. در این گواهی، اسامی وراث قانونی اعلام و میزان سهم الارث هر یک از آنها مشخص می گردد.

پس از تکمیل اظهارنامه، کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی به نرخ روز توسط ماموران تشخیص مالیات قیمت گذاری می شوند و کلیه بدهی های متوفی مانند وام ها، مهریه و غیره از آن کسر می شود. پس از آن با توجه به سهم الارث هر یک از وراث مالیات بر ارث به نسبت محاسبه می شود.

این نرخ ها طبق ماده 20 قانون مالیاتهای مستقیم در خصوص وراث طبقه اول تا مبلغ 000/000/50 ریال معادل 5 درصد، تا مبلغ 000/000/200 ریال نسبت به مازاد 000/000/50 ریال معادل 15 درصد، تا مبلغ 000/000/500 ریال نسبت به مازاد 000/000/200 ریال معادل 25 درصد و نسبت به مازاد 000/000/500 ریال معادل 35 درصد می باشد.

 البته لازم به ذکر است که از سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول مبلغ 000/000/30ریال به عنوان معافیت کسر و مابقی با شرح فوق الذکر مشمول مالیات می گردند.

 وراث از نظر قانون مالیاتهای مستقیم به سه طبقه تقسیم می شوند:

وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.

وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.

وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.

اگر در هر طبقه ای حتی یک نفر ورثه در حال حیات باشد سبب می شود دیگر طبقات به اصطلاح از حیث ارث بردن باطل شوند و هیچ ارثی به آنها تعلق نگیرد حال به طور تفصیلی به راه حل قانونی فرار از مالیات بر ارث می پردازییم:.

هيچ فردي نمي تواند در خصوص تقسيم اموال خود پس از مرگش تصميم گرفته و دخالت نمايد زيرا ارث از اسباب تملك است و نه تمليك. تملك به معناي اين است كه شخص بدون اراده مالك مي شود و تمليك يعني اين كه كسي مالي به ديگري مي دهد در نتيجه در بحث ارث از آنجا كه متوفي اراده و دخالتي در مال خود ندارد ، به صورت قهري، وراث مالك خواهند شد. اما اين امكان براي اشخاص وجود دارد كه قبل از فوت و در زماني كه در حيات هستند در خصوص اموال خود تصميم گيري كرده و به گونه اي همه اموال خود را به اعضاي خانواده و وارثين احتمالي انتقال دهند. در نتيجه شخص در زمان مرگش ديگر مالي نخواهد داشت كه به ارث برسد.
انحصار وراثت، تحرير تركه، مهر و موم تركه، تقسيم تركه، رعايت عدالت و به خصوص ماليات بر ارث از نگراني هاي اصلي مردم است. براي كاسته شدن از اين گونه مشكلات نيز صاحبان اموال مي توانند قبل از فوت خود با تنظيم اسناد مناسب در زمينه اموال شان تعيين تكليف نمايند. از جمله مواردي كه در اين خصوص مي توان به آن ها اشاره كرد وصيت و سند صلح عمري است.

يكي از اسناد بسيار مفيد و كارآمد «سند صلح عمري» است كه در دفاتر اسناد رسمي رواج دارد. به وسيله اين سند مي توان از مشكلات گفته شده جلوگيري نمود، بنابراين مالك اموال غير منقول كه اغلب شامل آپارتمان، خانه، زمين و باغ است، مي تواند با مراجعه به دفتر اسناد رسمي اختيار فروش، اجاره دادن و يا حتي فسخ و اقاله سند مذكور را تا زمان حيات براي خود نگه داشته و اصل مال را به فرزند و يا اشخاص ديگر مدنظر خود انتقال دهد. در نتيجه تا زماني كه شخص زنده است هرگونه دخالت و نظارت و اختيار نسبت به مال خود را دارد، اما بعد از مرگش، مالك آن مال فرزند يا شخص مورد نظر خواهد شد و اين شرايط، تابع مقررات ارث نمي شود.
چنانچه شخص پس از تنظيم سند صلح عمري، از انجام اين كار منصرف شود و بخواهد مال را دوباره به نام خود بازگرداند، از همان ابتداي تنظيم سند بايد از سردفتر بخواهد كه شرط فسخ را به صورت يك طرفه و به نفع مصالح (صاحب مال فعلي) در سند قيد نمايد، در اين صورت و با وجود اين شرط صاحب مال تا قبل از فوت خود به صورت صددرصد و بدون محدوديت اختيار مال و اموالش را دارد و چنانچه فوت كند، اموالش مشمول قانون مالیات برارث نيز نمي شود..
امروزه با توجه به تحولات اجتماعي و كاهش تعداد فرزندان و نزديك شدن فاصله اجتماعي بين فرزندان پسر و دختر، گرايش و تمايل خانواده ها بر اين قرار گرفته كه از ماحصل مادي زندگي خود به گونه اي تا حدامكان به صورت مساوي بين فرزندان تقسيم نمايند. براي تحقق اين امر نيز والدين مي توانند قبل از مرگ به شرح مذكور و با وصيت و يا صلح عمري، مطابق با اراده خويش
رفتار نمايند.