اطلاعیه سایت
دستور موقت در دیوان عدالت اداری
طرح شکایت و اعتراض به تصمیمات مراجع دولتی، بنا به قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، در صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری قرار داده شده است. به مانند دادرسی در دادگاههای عمومی و انقلاب، گاهی ممکن است، اجرای تصمیمی که از ناحیه مقامات دولتی اتخاذ شده است، موجب بروز خسارت جبران ناپذیری برای شاکی شود. مانند اینکه کمیسیون ماده 100 شهرداری، رای به تخریب ملکی صادر نماید و شاکی در دیوان عدالت اداری، با مدارکی بتواند اثبات نماید که رای کمیسیون ماده 100 شهرداری ها خلاف قوانین صادر شده و نا صحیح است. در این حالت و در صورتی که رای کمیسیون ماده صد شهرداری، اجرایی شود، امکان جبران خسارت وجود نخواهد داشت. اما رسیدگی قضابی در دیوان عدالت اداری متضمن صرف وقت و دریافت جواب دستگاه طرف شکایت یا خوانده خواهد بود و ممکن است زمان زیادی به درازا بکشد. در این حالت، شاکی یا خواهان، قبل و یا ضمن ارایه دادخواست به دیوان عدالت اداری درباره اصل دعوا، درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری مبنی بر جلوگیری از عملیات اجرایی یا توقف موضوع را تقدیم می نماید که تحت شرایطی قابل پذیرش است. موسسه حقوقی بین المللی و داوری طلیعه عدالت و مهر پارسیان، با بررسی چالش های موجود در صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری، شرایط پذیرش درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری، اعتراض به دستور موقت در دیوان عدالت اداری، رفع اثر از دستور موقت در دیوان عدالت اداری با همکاری گروه وکلای مهر، اطلاعاتی درباره دستور موقت در دیوان عدالت اداری در اختیار عزیزان قرار خواهد داد.
مباحث قابل طرح درباره درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری
- آیا درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری باید به موجب دادخواست و شرایط مخصوص دادخواست باشد؟
- هزینه درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری چه مقدار است؟ آیا دفاتر استانی دیوان عدالت اداری هم دادخواست دستور موقت دیوان عدالت اداری را می پذیرند؟
- وکیل و مشاور حقوقی جهت طرح دادخواست در دیوان عدالت اداری و تقاضای صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری، چه ویژگیهایی دارد؟
- چه اموری فوریت دارند و قابل طرح در قالب درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری می گنجد؟
درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی دستور یا بخش نامه و یا موضوع مورد شکایت شاکی یا خواهان در دیوان عدالت اداری را تجویز نموده است. بر این اساس، قبل از ورود قاضی شعبه دیوان عدالت اداری به ماهیت دعوای طرح شده از سوی خواهان، نسبت به احراز فوریت و ضرورت صدور دستور موقت در قالب قرار دستور موقت مبنی بر جلوگیری از ادامه عملیات اجرایی صادر می نماید. دستور موقت دیوان عدالت اداری، با توجه به اینکه قاطع دعوا نیست، حکم تلقی نمی شود و صدور دستور موقت تاثیر چندانی بر اصل ادعای شاکی یا خواهان ندارد. با توجه به اینکه هنوز دفاعیات طرف شکایت استماع نشده، و تبادل لوایح نیز صورت نگرفته است، در این مرحله به شرط استنباط قاضی رسیدگی کننده بر فوریت و ضرورت صدور دستور موقت، این قرار صادر می شود.
اعتراض به قرار دستور موقت در دیوان عدالت اداری
بر اساس کلیات قانون آیین دادرسی مدنی، قرار دستور موقت صادر شده از دادگاه عمومی به صورت مستقل غیر قابل اعتراض است. با توجه به سکوت قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در این موضوع، نتیجه حاصل این است که اعتراض به رد درخواست صدور دستور موقت و یا پذیرش درخواست صدور دستور موقت قطعی است و تشخیص امر، با شعبه رسیدگی کننده است. بالطبع، قرار قبولی یا رد درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری با اعتراض به حکم صادر شده در ماهیت دعوا، قابل اعتراض است.
رفع اثر از دستور موقت در دیوان عدالت اداری
در بعضی از موارد، دستور موقت در دیوان عدالت اداری، با تصمیم همان شعبه صادر کننده دستور موقت لغو شده و رفع اثر از دستور موقت در دیوان عدالت اداری در موارد زیر امکان پذیر است:
- اگر دلایل جدیدی از سوی دستگاهی که دستور موقت صادر شده از شعبه دیوان عدالت اداری، تصمیمی از آن دستگاه را متوقف موده و یا دلایل جدیدی از سوی ثالث به شعبه اعلام شود، و عدم ضرورت ادامه دستور موقت برای شعبه احراز شود، شعبه صادر کننده دستور موقت از آن رفع اثر نموده و دستور موقت لغو شده اعلام می شود.
- استرداد دادخواست از سوی شاکی قبل از رسیدگی در دیوان و یا ابطال دادخواست در دیوان عدالت اداری بر مبنای استرداد دعوا، نیز از موارد لغو و رفع اثر از دستور موقت در دیوان عدالت اداری می باشد.
- صدور حکم به رد دادخواست در دیوان عدالت اداری از موارد لغو دستور موقت می باشد. البته اگر شاکی از حکم دیوان عدالت، تجدید نظر خواهی نماید، تا صدور حکم قطعی در شعبه تجدید نظر دیوان عدالت اداری، دستور موقت به قوت خود باقی خواهد ماند.
نحوه و زمان طرح درخواست صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری
تقاضای صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری، با تقدیم دادخواست در تهران و یا دفاتر استانی دیوان عدالت اداری، انجام می شود و در چهار زمان می توان نسبت به تقدیم درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری اقدام نمود:
- درخواست صدور دستور موقت همزمان با طرح دادخواست اصلی در دیوان عدالت اداری: این حالت معمول ترین نوع درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری می باشد. معمولا شاکی یا خواهان، ضمن تقدیم دادخواست اصلی و در ستون خواسته دادخواست، تقاضای صدور دستور موقت را نیز مطرح می نماید. در این حالت، شعبه رسیدگی کننده در دیوان عدالت اداری موظف است قبل از ورود به ماهیت دعوا و تبادل لوایح درباره صدور یا رد دستور موقت اظهار نظر نماید.
- درخواست صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری بعد از تقدیم دادخواست: در مواردی، هنوز ارکان تقاضای دادرسی فوری شکل نگرفته است. مانند جایی که هنورز تصمیم کمیسیون ماده صد شهرداری قابلیت اجرایی ندارد و خواهان در مهلت مقرر نسبت به تقدیم اعتراض به رای قطعی کمیسیون ماده صد شهرداری اقدام نموده است در همین حین واحد اجراییات شهرداری به محکوم علیه ابلاغ می نماید که در فرصت معین نسبت به اجرای رای کمیسیون ماده صد شهرداری اقدام نماید. در این حالت، شاکی می تواند تقاضای صدور دستور موقت از شعبه دیوان عدالت اداری نماید.
- تقاضای صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری توام با تقاضای ابطال بخش نامه یا مصوبه دولتی: در مواردی که شخصی خواهان ابطال بخش نامه، آیین نامه، یا مصوبه دولتی می باشد، اگر ضمن درخواست خود، تقاضای صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری را مطرح نموده باشد که توقف اجرای مصوبه را بخواهد، پرونده ابتدا به یکی از شعب دیوان عدالت اداری جهت رسیدگی به درخواست دستور موقت ارجاع می شود و سپس در صورت صدور هرگونه تصمیمی پرونده به هیات عمومی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود.
- درخواست صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری ضمن اعتراض به حکم بدوی: در مواردی که حکم شعبه بدوی دیوان عدالت اداری، به رد دادخواست شاکی باشد، و در خلال حلول وقت تجدید نظر خواهی، موجبات درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری ایجاد شده باشد، خواهان یا معترض به حکم، می تواند ضمن اعتراض به حکم، تقاضای صدور دستور موقت را نیز تقدیم دادگاه تجدید نظر دیوان عدالت اداری نماید.
ارکان قبول دادرسی فوری در دیوان عدالت اداری
خواهان یا شاکی، ضمن درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری باید، فوریت و ضرورت درخواست دستور موقت در دیوان عدالت اداری را اثبات نماید. به عبارت دیگر، بار اثبات فوریت موضوع و ضرورت درخواست شاکی، با دلایلی که به شعبه دیوان عدالت اداری تقدیم می نماید قابل اثبات است و شعبه دیوان تکلیفی در بررسی و احراز فوریت بدون مستندات شاکی ندارد. در چارچوب مستندات تقدیمی، تصمیم به قبول یا رد درخواست دستور موقت قابل اعتراض نیست.
آثار صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری
- به محض وصول قرار دستور موقت از سوی شاکی، دستگاه مربوطه مکلف به متوقف نمودن مصوبه یا موضوع مورد شکایت می باشد. چرا که ابلاغ قرار دستور موقت به دستگاه طرف شکایت، احتمالا زمان بر خواهد بود و با فلسفه صدور دستور موقت از سوی شعبه دیوان در اختلاف قرار خواهد گرفت.
- رسیدگی خارج از نوبت در پرونده های با دستور موقت: اگر تقاضای صدور دستور موقت از سوی شعبه دیوان مورد پذیرش قرارگیرید، شعبه دیوان یا هیات عمومی دیوان عدالت اداری، موظف است به اصل دعوا نیز خارج از نوبت رسیدگی نموده و نفیا یا اثباتا نظر قضایی خود را اعلام نماید.
ضمانت اجرای صدور دستور موقت از دیوان عدالت اداری
در صورت صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری و ارایه آن توسط شاکی و عدم اجرای دستور موقت دیوان، متخلف از اجرای دستور به شش ماه تا یکسال انفصال و جبران خسارات وارده محکوم خواهد شد