اطلاعیه سایت
ماهیت حق ارتفاق
حق ارتفاق، حقی است که شخص در ملک دیگری دارد. در اصل این حق به جهت وجود ضرورت و رفع نیازی است که شخص دارنده آن در ملک دیگری از آن استفاده می کند. مصادیق حق ارتفاق در قانون، به صورت حق العبور، حقی است که شخص در ملک دیگری می تواند از این حق برای عبور استفاده کند. در مورد دیگر، حق ارتفاق شامل حق مجری و حقی است که مجری آب متعلق به کسی می تواند در ملک دیگری واقع گردد. حق ارتفاقی که برای شخص وجود دارد و مستقر گردیده است، به او بنا به ضرورت و مصلحت خود کمال انتفاع و استفاده را می دهد و شخص مالک زمین که حق ارتفاق در ملک او ایجاد شده، حق ممانعت از انتفاع وی از حق ارتفاق را ندارد.
حق ارتفاق می تواند بر اساس ضرورت و به حکم قانون و یا به موجب عقد و قرارداد، بین طرفین ایجاد گردد. همچنین در صورتی که حق ارتفاقی موجود و مورد توافق نباشد، شخص می تواند با اذن مالک زمین، بنا به ضرورت و نیاز خود از حق ارتفاق مورد نظر خود بهره مند گردد. در صورتی که حق ارتفاق برای شخص ایجاد شده باشد، این حق به صورت یک توافق الزامی می باشد و مالک او یا ورثه نمی توانند از آن حق رجوع نمایند، این حقی است که در ملک استمرار دارد و با انتقال عین زمین هم از بین نمی رود.
طرق اثبات حق ارتفاق
استفاده از حق ارتفاق، می تواند با توجه به عقد و قرارداد و اذن مالک زمین ایجاد گردد ولی در صورتی که حق ارتفاقی و یا اذن ارتفاق در ملک غیر مورد انکار قرار بگیرد باید از جانب شخصی که مدعی ارتفاق می باشد، اثبات حق ارتفاق صورت بگیرد که این اثبات می تواند از طرق و ادله ی مصرح در قانون باشد.
انکار و اختلاف نسبت به حق ارتفاق و همچنین اذن ارتفاق ممکن است به دو صورت باشد، در صورتی که شخص مدعی وجود حق ارتفاق، حق ارتفاق او توسط مالک زمین یا ورثه ی او مورد انکار قرار بگیرد و دیگری اینکه دو نفر در مورد ملک دیگری به دلیل اینکه حق ارتفاق دارند، با هم دچار اختلاف گردند و هر کدام مدعی حق ارتفاق باشند و به این نحو، هر کدام با ادله ی خود، حق ارتفاق را اثبات می کنند.
- اقرار: چون حق ارتفاق در ملک غیر ایجاد می شود و در واقع طرف دعوی در اثبات ارتفاق مالک زمین می باشد، در صورت اقرار مالک به وجود حق ارتفاق، به نفع مدعی، حق او اثبات می شود. ولی در صورتی که مالک عین یا وراث او اقرار نمایند که مدعی حق ارتفاق، اذن در ارتفاق داشته است و نه حق ارتفاق، اقرار موجب اثبات حق ارتفاق او نمی شود، چراکه اگر اذن ارتفاق از جانب مالک عین مورد اقرار واقع شود، اذن ثابت می شود ولی اذن قابل رجوع می باشد و مالک عین هم با رجوع خود اذن را منتفی می کند، مدعی باید حق خود را با ادله ی دیگر اثبات کند.
- سند: حق ارتفاق می تواند به ضرورت و یا به موجب قرارداد بین مالک عین و مدعی حق ارتفاق ایجاد گردد، در این صورت اگر نسبت به سند حق ارتفاق مدعی، انکار یا ادعای جعل مطرح نشود و یا اینکه در صورت انکار و یا جعل، اصالت آن احراز گردد، حق ارتفاق اثبات می شود. همچنین هرگاه نسبت به وجود حق ارتفاق به موجب قرارداد در ملکی اختلاف باشد و دو طرف ادعای حق ارتفاق را داشته باشند، با ارائه ی سند مالکیت عادی، چون هر دو سند با یکدیگر متعارض و غیرقابل جمع می باشند هر دو ساقط می شوند، اثبات حق ارتفاق میسر نمی شود. در صورت اثبات حق ارتفاق به موجب سند رسمی، حق ارتفاق بر هر سند عادی مقدم می شود.
- شهادت: برای اثبات حق ارتفاق و اینکه مدعی در ملک حق ارتفاق دارد، شهادت دو مرد کفایت می کند و اگر شهادت بر سبق حق ارتفاق مدعی باشد، وجود فعلی حق ارتفاق او نیز استصحاب می گردد.
- سوگند: اگر مدعی حق ارتفاق دلیلی برای وجود حق ارتفاق خود نداشته باشد، از منکر درخواست سوگند می کند و اگر منکر سوگند را رد نمود با سوگند مدعی حق ارتفاق، اثبات حق ارتفاق او میسر می شود.
- اماره: اگر شخصی که مدعی حق ارتفاق می باشد، در ملک از حق ارتفاق خود استفاده کند و تصرف داشته باشد، تصرف به عنوان حق ارتفاق، دلیل بر وجود حق ارتفاق وی می باشد و اگر شخص دیگری هم متصرف به عنوان حق ارتفاق باشد، دو اماره ساقط می شود و دلیل دیگری اقامه می گردد.
مرجع صالح برای اثبات حق ارتفاق
با توجه به اینکه حق ارتفاق از حقوق مالی ایجاد شده از ملک می باشد، در صورت اختلاف، دادگاه محل وقوع ملک، صالح به رسیدگی می باشد. دعوی اثبات حق ارتفاق یک دعوی غیر مالی است که این دعوی قابل تجدیدنظر و فرجام خواهی می باشد. در صورتی که به جهت اختلاف دو شخص در ملکی به جهت مالکیت و یا تصرف عدوانی، حق شخصی که مدعی وجود حق ارتفاق می باشد، به جهت دستور موقت یا اجرای احکام برای رفع تصرف، موقوف گردد یا اینکه در معرض ازاله باشد، می تواند با اثبات حق ارتفاق خود، به وسیله ی اعتراض ثالث یا وارد ثالث دادخواست دهد و مانع اجرای عملیات فوق گردد.