اطلاعیه سایت
حجم گسترده اطلاعات مبادله شده در فضای مجازی، متخصصین علم حقوق را بر آن داشته تا نسبت به تدوین وتهیه حقوق فضای مجازی اقدام نمایند. درگذشته ای نه چندان دور رسیدگی به جرایم فضای مجازی با قانون سنتی صورت می گرفت اما با تدوین قانون جرایم رایانه ای که درانتهای قانون مجازات اسلامی جدید افزوده شده است. رسیدگی به حقوق فضای مجازی وجرایم سایبری وارد فاز جدید خود شد و به عنوان یکی از قوانین تخصصی مورد توجه قرارگرفت. استفاده کننده از فضای مجازی به عنوان کاربر وعضو این جامعه که به سان فضای واقعی در زندگی مردم تاثیرزیادی دارد، از حقوقی برخوردار است که این حقوق در همه کشورها مورد حمایت قانون قرارگرفت. قانون جرایم رایانه ای، قانون مجازات اشخاصی که فعالیت غیر مجاز سمعی بصری می نمایند، قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای، قانون مالکیت معنوی، قانون تجارت الکترونیکی، قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، آیین نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، قانون انتخابات ریاست جمهوری، قانون مجازات اسلامی، قانون مطبوعات وقانون جامع مبارزه با مواد مخدر، از جمله قوانین مرتبط با حقوق فضای مجازی و جرایم سایبری می باشد که در دادسرای جرایم رایانه ای تعقیب می شود. تقریبا تمامی جرایمی که در فضای حقیقی قابل تحقق و ارتکاب هستند به عنوان جرایم سایبری در فضای مجازی هم قابل تحقق هستند. اما مسوولیت جبران خسارت زیاندیده در فضای مجازی یکی از مهم ترین مباحث حقوق فضای مجازی است که شاید بتوان آن را در صلاحیت اولیه دادسرای جرایم رایانه ای قرارداد.
جرایم سایبری- جرایم رایانه ای
جرایمی که در فضای رایانه های تحقق می یابد از قبیلکلاهبرداری رایانه ای، تهدید ومزاحمت، انتشار تصاویر وفیلم های مستهجن و پورن در فضای مجازی، تشویق و ترغیب به فساد وفحشا، استفاده ابزاری از اندام یا تصاور زنان جهت فروش کالا یا خدمات، راه اندازی مراکز همسر یابی یا صیغه و ازدواج موقت بدون اخذ مجوز از وزارت ورزش و جوانان، توهین به مقدسات مذهبی و مقامات دولتی، ترویج بی دینی و تبلیغ ادیان ضاله، تحریک مردم به شورش، تهدید به بمب گذاری یا انجام عملیات تروریستی، دسترسی غیر مجاز به داده ها، تخریب داده ها یا به اصطلاح هک داده ها، تشکیل باندهای قمار بازی تهیه و توزیع مشروبات الکلی، و به طور کلی همه جرایم که در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه شورای عالی فضای مجازی، بر اساس قانون های ذکر شده در بالا به عنوان جرایم سایبری وجرایم رایانه ای تعیین شده است، از جمله مصادیق جرایم سایبری هستند که رسیدگی به آنها درصلاحیت دادسرای جرایم رایانه ای قرار دارد. بعضی از انواعجرایم سایبری وجرایم رایانه ای، طبق حقوق فضای مجازی و قانون آیین دادرسی بدون طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی قابل رسیدگی نیستند. و نیاز به اعلام شکایت شاکی خصوصی دارد ولی بعضی از جرایم که جنیه عمومی داشته و به نحوی از انحا کشف شود قابل رسیدگی در دادسرای جرایم رایانه ای بنا به ارجاع دادستان می باشد ونیاز به اعلام شکایت شاکی خصوصی ندارد.
دادسرای جرایم رایانه ای
بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری جدید که به رییس قوه قضاییه اجازه تاسیس وتشکیل دادسراها ودادگاههای تخصصی واختصاصی را داده است، دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه ای در تهران وبعضی از کلانشهرها تشکیل گردید وبه صورت خاص و ویژه، صرفا به جرایم رایانه ای رسیدگی می نماید. دادسرای جرایم رایانه ای، یکی از نواحی دادسرای تهران می باشد وسرپرست این دادسرا، معاون دادستان تهران محسوب می شود. شعب دادیرای وبازپرسی دادسرای جرایم رایانه ای به پرونده های ارجاع شده از سوی رییس دادسرا، که در زمینه جرایم سایبری و جرایم رایانه ای می باشد بر اساس قوانین ذکر شده و کلیات حقوق فضای مجازی رسیدگی می نمایند. جنبه تخصصی دادسرای جرایم رایانه ای با آموزشهای ویژه به قضات این دادسرا که وظیفه رسیدگی تخصصی به جرایم سایبری را دارند، تامین می شود. ضابط خاص دادسرای ویژه جرایم رایانه ای، پلیس فضای تبادل اطلاعات می باشد که به صورت تخصصی به کشف وتعقیب جرم ومجرم فضای سایبری می پردازد. اما بعضی از پرونده های کلاهبرداری در فضای مجازی، قتل از طریق فضای مجازی وبعضی دیگر از جرایم تخصصی ، توسط قضات دادسرای جرایم رایانه ای به اداره آگاهی نیز ارجاع می شود. با طرح شکایت شاکی در مواردی که رسیدگی به جرایم سایبری نیاز به شکایت شاکی دارد، ویا اعلام پلیس سایبری یا اطلاع دادستان دادسرای جرایم رایانه ای، رسیدگی شروع می شود وپس از بررسی تخصصی پلیس فتا، پرونده توسط شعب بازپرسی یا دادیاری دادسرای جرایم رایانه ای، به جریان می افتد. حسب مورد، پس از صدور کیفرخواست، دادگاه انقلاب اسلامی، دادگاه کیفری یک ویا دادگاه کیفری دو، به پرونده های جرایم سایبری رسیدگی خواهند کرد. شرح کامل مصادیق مجرمانه درفضای مجازی درسایت پلیس فتا موجود است و درصورت اطلاع از جرایم سازمان یافته وهر نوع موضوعی درفضای مجازی از طریق سایت پلیس فتا قابل گزارش هستند.
مدارک لازم جهت طرح شکایت در دادسرای جرایم رایانه ای
جهت طرح شکایت در دادسرای جرایم رایانه ای، حضور شخص شاکی یا وکیل وی در دادسرای جرایم رایانه ای لازم است. شرح کامل موضوع شکایت و انطباق آن با حقوق فضای مجازی و مصادیق تعیین شده در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه فضای مجازی وپیوست نمودن مدارکی از قبیل: کارت ملی- وکالتنامه وکیل- تمامی مدارک ومستندات- اسکرین شات از موضوعات مطرح شده در فضای مجازی- پرداخت هزینه دادرسی به شکایت کیفری- برای ارجاع پرونده در دادسرای جرایم رایانه ای از مدارک ابتدایی محسوب می شود. پس از ارجاع پرونده به پلیس فتا ویا اداره آگاهی، تحقیقات تخصصی ومقدماتی تحت نظر قاضی رسیدگی کننده انجام می شود و پس از پایان تحقیقات اولیه، پرونده به یکی از شعب ارجاع شده و شعبه مرجوع الیه رسیدگی را آغاز خواهد نمود. در مراحل بعدی تمامی استعلام های لازم ودستورات تکمیلی از سوی قاضی دادسرای جرایم رایانه ای صادر وانجام خواهد شد.