اقاله قرارداد تراضی دو طرف عقد است بر انحلال و زوال عقد و آثار آن در آینده.
مفهوم عامیانه اقاله این است که طرفین قرارداد با هم جلسه ای بگذارند و به صورت شفاهی یا کتبی قرارداد را بر هم بزنند اقاله با اراده یکی از طرفین قرارداد ممکن نیست.
اقاله قرارداد ملک، دعوی مالی است و نیاز به تقدیم دادخواست با پرداخت هزینه دادرسی مطابق دعاوی مالی خواهد داشت.
عقد اقاله
- عقد نخست؛ در توضیح این مطلب باید گفت که اقاله، عقد دوم محسوب می‌شود که موضوع آن از بین رفتن عقد نخست با تراضی(توافق) طرفین است. بنابراین یکی از عناصر عقد اقاله، وجود عقد نخست است.
- عقد نخست باید از عقود لازمه باشد یا از یک طرف لازم باشد.
- تراضی؛ اسقاط تعهدات ناشی از عقد نخست به تراضی(از طریق توافق) در عقد دوم لازم است.
آثار اقاله قرارداد ملک کدام است؟
وقتی اقاله قرارداد ملک واقع شود، تعهدات قبلی دو طرف ساقط می شود و دیگر امکان الزام به انجام تعهدات قرار دادی وجود ندارد. برای مثال اگر طی قرارداد مبایعه نامه، یک دستگاه آپارتمان میان دو نفر مورد معامله قرار می گیرد، حتی اگر وجهی بعنوان ثمن معامله رد و بدل شده باشد، باز هم خریدار و فروشنده می توانند قرارداد را اقاله کرده و توافقات را برهم بزنند و حتی ممکن است خسارتی هم شرط شود.
مستثنیات و عقود اقاله‌ناپذیر:
1- نكاح:
نكاح از جمله عقودى است كه اقاله نمى‌پذيرد؛ چرا که بر هم زدن عقد نكاح سبب خاصى را مى‌طلبد و بنا بر اجماع و نصوص خاص، نكاح را با اقاله دو طرف نمى‌توان برهم زد.
2- ضمان:
هنگامى كه ضمان را موجب نقل ذمه به ذمه بدانيم، با ورود ضامن، دين از ذمه مضمون‌عنه (فرد ضمانت‌شده) به ذمه ضامن منتقل مى‌شود و هنگامى كه ذمه ضامن مشغول شود، مشكل مى‌توان پذيرفت كه دو طرف (ضامن و مضمون‌عنه) با اقاله عقد ضمان، حق و دين انتقال داده‌شده (به ذمه ضامن) را دوباره بتوانند به ذمه مضمون‌عنه منتقل كنند.
3. وقف:
گفته شده که وقف نيز از شمار عقود اقاله‌ناپذير است و دو طرف عقد نمى‌توانند با رضايت يكديگر آن را اقاله كنند.